Maar wat gebeurt er ondertussen met de ‘gewone’ patiënt die ‘gewone’ zorg nodig heeft? Een vakantie kun je overslaan, een bezoek aan de kapper kun je uitstellen, maar zorg afzeggen? Hoe lang gaat dat goed? Hoe langer het uitstel, hoe groter de kans op gezondheidsschade. Het uitstellen van zorg kan een sluipmoordenaar zijn die potentieel meer levens gaat raken dan het nieuwe coronavirus.

Op dit moment ligt zo’n 40% van de zorg stil, zo blijkt uit onze inventarisatie onder zorgaanbieders. Het is ongekend: 3,5 miljoen patiëntcontacten per week die zijn afgezegd, 90.000 artsen, verpleegkundigen, tandartsen en andere zorgprofessionals die hun vak niet kunnen uitoefenen. Operaties gaan tot nader order niet door, consulten met de huisarts of de tandarts zijn geschrapt, gehandicapten kunnen niet meer naar dagbesteding, mensen met psychische problemen missen hun begeleiding. Dat betekent geen zorg voor patiënten, maar ook geen inkomsten voor zorgaanbieders. In sommige zorgsectoren is de afname zelfs bijna 100%. Zo liggen mondzorg en dagbesteding (voor ouderen, gehandicapten of ggz-cliënten) vrijwel stil. Ook in ziekenhuizen vallen grote klappen: daar is zo’n 40% van de zorg afgezegd of uitgesteld. En het lijkt erop dat de situatie de komende weken niet beter wordt. Op dit moment is alleen electieve zorg afgezegd, maar in de nabije toekomst kan ook de spoedzorg in gevaar komen. Zonder steunmaatregelen loopt de financiële strop voor zorgaanbieders op tot 400 miljoen euro per week.

De redenen om zorg af te zeggen zijn evident: besmetting voorkomen – van patiënten én zorgprofessionals – en capaciteit vrijspelen voor coronapatiënten. Stel dat het coronavirus over enkele weken onder controle is, dan pakken we dan de uitgestelde zorg weer op. Maar wat nou als de druk van corona tot de zomer aanhoudt, of zelfs langer? Dan bouwt zich een steeds groter stuwmeer aan zorgvraag op, vooral bij ziekenhuizen, tandartsen, huisartsen en in de ggz. Als de crisis tot de zomer duurt, dan is het stuwmeer al opgelopen tot bijna 3 miljard euro aan zorg. Ook zal een groot deel van de zorg (ruim 2 miljard euro) verdampen en niet meer in te halen zijn.

Om het stuwmeer aan zorgvraag goed te lijf te kunnen is het nodig om in sneltreinvaart tot nieuwe oplossingen te komen. Wij zien drie oplossingsrichtingen: 1) investeren in zorg thuis, het nieuwe normaal, 2) capaciteit voor ‘gewone’ zorg zo goed mogelijk gebruiken en 3) voorkomen van zorgmijding door kwetsbare groepen.