Ontwikkeling van strategische inkoop moet topprioriteit zijn

Het belang van medische producten voor de patiëntenzorg is onschatbaar groot. De inkoopkosten van Nederlandse ziekenhuizen zijn in tien jaar tijd bijna verdubbeld, tot 8 miljard euro in 2015, dat is circa 30% van de totale kosten. Deze groei is gedreven door dure medicijnen, overige medische producten en ICT. De vraag is welke meerwaarde patiënten hiervoor hebben gekregen in termen van gewonnen gezonde levensjaren (QALY’s). Uitgaven aan niet-medische producten zoals voeding en energie zijn de afgelopen tien jaar nauwelijks toegenomen. Kijkende naar zorgtrends zoals extramuralisering van ziekenhuiszorg en de groeiende uitbesteding, is te verwachten dat de inkoopkosten zullen groeien naar 50% van de totale kosten. Dit vergt een andere rol van ziekenhuizen van inkoop op prijzen naar regisseur en integrator van (medische) technologie. Ziekenhuizen zijn nog onvoldoende toegerust voor deze nieuwe rol. Inkoop verdient daarom een centrale plek aan de bestuurstafel.

Resultaten boeken op inkoop is in de praktijk weerbarstig maar haalbaar

In de praktijk is het weerbarstig om aansprekende inkoopresultaten te boeken. Gupta ziet hier twee redenen voor. Ten eerste hebben leveranciers op veel vlakken een voorsprong op ziekenhuizen: ze hebben een sterke relatie met artsen en veel inhoudelijke kennis van hun productmarkt. Kees Isendoorn zegt daarover: “Als een arts aankomt bij inkoop dat hij hechtdraad X van merk Y wil hebben, is het spel eigenlijk al gespeeld. De leverancier kan dan meer vragen dan de waarde van het product. Ten tweede laten inkopers, gebruikers en ook consumenten zich te veel verblinden door de sticker ‘medisch’.” Jurre de Bruin voegt daaraan toe: “Waar veel mensen graag bij de Lidl boodschappen vanwege de goede prijs-kwaliteitverhouding, lijkt de prijs bij medische producten ineens niet meer relevant. We betalen rustig EUR 300 voor een bril die EUR 30 zou mogen kosten. Ziekenhuizen in India maar ook Tesla laten zien dat een kritische en ondernemende blik de kosten kan verlagen.”
De weerbarstige praktijk neemt niet weg dat het haalbaar is om goede inkoopresultaten te boeken. Zo realiseerde een ziekenhuis binnen twaalf maanden structureel 18% lagere inkoopkosten zonder op medische kwaliteit voor de patiënt in te boeten. Ook de vergelijking van de inkoopprestatie van Nederlandse ziekenhuizen laat zien dat er forse verschillen zijn en dus mogelijkheden om de prestatie te verbeteren. Gupta doet in de studie ook een reeks praktische aanbevelingen om het inkoopresultaat op korte termijn te verbeteren.

Als de basis op orde is moeten ziekenhuizen omschakelen naar waardegedreven inkoop

Waardegedreven inkopen komt erop neer dat ziekenhuizen samen met leveranciers de waarde (kwaliteit versus kosten) gaan verhogen voor de patiënt. De nadruk ligt dan niet meer op de transactie en op prijzen, maar op partnership en zorguitkomsten. Deze vervolgstap vergt een upgrade van het kennisniveau van inkopers en samenwerking tussen ziekenhuizen. Samenwerking is nodig om de schaal te bereiken die nodig is om de benodigde kennis op te bouwen. Van daaruit kunnen ziekenhuizen met leveranciers nieuwe vormen van zorg ontwikkelen en het totale zorgpad van de patiënt herontwerpen (zoals ziekenhuiszorg thuis). Kees Isendoorn: “ICT kan bijvoorbeeld veel bijdragen aan zorg, door ondersteuning van telemonitoring of het geven van behandeladviezen. Het integreren van deze waarde in het zorgproces terwijl ook steeds meer diensten zijn uitbesteed, vergt een regierol van ziekenhuizen. Inkoop kan daar de drijvende kracht in zijn”